آنتي بيوتيک را با شير نخوريد
قاعدتا زماني که غذا و دارو با هم مصرف مي شوند، واکنش هايي در بدن انجام مي گردد که در اغلب موارد، اين واکنش ها باعث کاهش اثر
داروها مي گردند.
داروسازان معتقدند غذايي که مي خوريم، ترکيب بسيار پيچيده اي از انواع مواد مغذي است. زماني که دارويي را مصرف مي کنيم، علاوه بر
مواد اصلي دارو، ترکيبات ديگري هم که در فرمولاسيون دارو وجود دارد، وارد بدن ما مي شود. بنابراين به عنوان يک قانون کلي، داروها
نبايد همراه با غذا مصرف شوند، مگر اين که پزشک توصيه کرده باشد.
دکتر تيرنگ نيستاني، متخصص تغذيه و رژيم غذايي و دانشيار انستيتو تحقيقات تغذيه و دانشگاه شهيد بهشتي در اين باره توضيحاتي را
ارائه مي دهند:
آقاي دکتر! زماني که فردي به عفونتي مبتلا مي شود و پزشک براي او آنتي بيوتيک تجويز مي کند آيا بايد رژيم غذايي خاصي داشته باشد؟
واقعيت امر اين است که رژيم غذايي خاصي براي آنتي بيوتيک درماني نداريم. البته برنامه غذايي و مراقبت هاي تغذيه اي خاصي هم براي
پيشگيري از عفونت، هم در زمان شدت پيداکردن آن و هم در زمان درمان، براي بيمار فراهم مي کنيم که اين کار طبيعتا وظيفه متخصص
تغذيه است.
وقتي فردي آنتي بيوتيک ميخورد چه مواد غذايي را بايد مصرف کند که بتواند دوره عفونت و بيماري را راحت تر طي کند؟
بستگي به ماهيت آنتي بيوتيک دارد. همان طور که مي دانيد معني لغوي آنتي بيوتيک، ضد حيات است. بنابراين با توجه به نوع آنتي بيوتيک،
دوز استفاده، زمان مصرف، اين که چه فردي آن را مصرف کند و واکنش او نسبت به دارو و عوارض داروها، بايد مواد غذايي خاصي
مصرف کرد. بعضي از اين عوارض ممکن است مشترک باشند که مهمترين آن ها عوارض گوارشي است. عوارض گوارشي ناشي از
داروها عبارتند از: دل به هم خوردگي، اسهال، تهوع، ضعف، گيجي، سنگيني و...
حال اين سوال پيش مي آيد که آيا امکان دارد با استفاده از مواد غذايي خاصي از اين حالتها پيشگيري کنيم يا به طور کلي آن ها را
درمان کنيم؟
پاسخ اين است که خيلي از مواقع با مصرف مواد غذايي، مشکل به طور کلي درمان نمي شود اما گاهي مي تواند به ما کمک کند. افرادي که
آنتي بيوتيک مصرف مي کنند يعني عفونت حادي دارند و طبيعتا اشتهاي شان تحت تاثير قرار مي گيرد. ولي به رغم اين بي اشتهايي توصيه
مي شود خوردن ميوه و سبزي را فراموش نکنند.
بعضي از محققان در ميان ميوه ها روي سيب به دليل پکتيني که داخل آن وجود دارد تاکيد مي کنند زيرا گفته مي شود پکتين سيب مي تواند تا
حدودي اثر مثبت بر حالت تهوع ناشي از خوردن آنتي بيوتيک ها داشته باشد. سبزي هايي مانند اسفناج، کلم بروکلي، فلفل، هويج و... نيز به
بيمار کمک مي کند تا به حالت ضعفش غلبه کند.
غذاها چقدر مي توانند با آنتي بيوتيک ها تداخل ايجاد کنند؟
تداخل غذا و آنتي بيوتيک با توجه به نوع آنتي بيوتيک مي تواند متفاوت باشد. ما اين را ميدانيم که بعضي از آنتي بيوتيک ها به ويژه خانواده
پني سيلين ، آموکسي سيلين و آمپي سيلين سبب اختلال در جذب کلسيم مي شوند.
اگر مواد غني از کلسيم مانند انواع لبنيات يا سفيده تخم مرغ با آنتي بيوتيک ها مصرف شوند، مي توانند باعث کاهش اثر اين داروها شوند. به
همين دليل توصيه مي شود که آنتي بيوتيک ها را با اين مواد غذايي نخوريد.
بعضي از افراد به رغم اين که مجبورند به دليل عفونتي که دارند آنتي بيوتيک بخورند، رژيم غذايي خاصي هم دارند. اين افراد چه نکاتي
را بايد رعايت کنند؟
افرادي که رژيم غذايي خاصي دارند بيشتر کساني هستند که رژيم هاي کاهش وزن دارند يا ديابتي هستند و در جهت کنترل قندخون رژيم مي
گيرند. نکته اي که بايد متذکر شوم اين است که بيش از اين که آنتي بيوتيک در اين رژيم ها مساله ساز باشد، توجهات نه چندان منطقي و
علمي اطرافيان بيمار مي تواند مشکل ساز باشد.
به عنوان نمونه با يک عفونت گلوي ساده، برونشيت يا عفونت مجاري ادرار که آنتي بيوتيک تجويز مي شود، تفکر اين که مصرف آنتي
بيوتيک موجب ضعف بدن مي شود پس بايد بيمار را تقويت کرد در افراد قوت مي گيرد.
بنابراين هر کس با توجه به فرهنگ و غذاهايي که مي شناسد انواع غذاها را از پاچه گوسفند، آب گوشت و بلدرچين گرفته تا ميوه، سبزي و
شيريني به فرد پيشنهاد مي کند و به طور کل برنامه غذايي بيمار را به هم مي ريزد.
نکته اي که به نظر من بايد خيلي به آن توجه کرد اين است که اگر برنامه غذايي فردي را متخصص تغذيه تنظيمکرده باشد، اين برنامه،
برنامه اي نيست که موجب ضعف ايمني و اختلال در وضعيت سوخت و ساز بدن شود. بنابراين نبايد نگران عوارض جانبي برنامه غذايي يا
رژيم غذايي تاييدشده توسط متخصص تغذيه بود.
به هر حال هر فردي ممکن است در طول زندگي اش به عفونت هاي متفاوتي به ويژه عفونت تنفسي آن هم از نوع ويروسي مبتلا شود.
بنابراين مداخلات تغذيه اي غيرعلمي و غيرتخصصي توسط اطرافيان جز اين که مشکل بيمار را دو چندان کند، کاربرد ديگري ندارد.
بعضي از افراد را مي بينيم که هنگام ضعف ناشي از بيماري از مکمل استفاده مي کنند. آيا امکان تداخل اين دسته مواد با آنتي بيوتيک
ها وجود دارد؟
جز کلسيم که ذکر شد ساير مکمل ها تا جايي که مي دانم تاثير سويي در جذب آنتي بيوتيک ها و تاثيرگذاري آن ها ندارند. البته بد نيست در
اين جا به اين نکته اشاره کنم که بعضي از مواد غذايي مانند گريپ فروت و آب آن معمولا بيشترين تداخلات را با داروها دارند.
اگر کسي بخواهد همين آب گريپ فروتي که گفتيد يا مواد لبني را که سرشار از کلسيم هستند مصرف کند با چه فاصله زماني از خوردن
آنتي بيوتيک ها بايد اين کار را انجام دهد؟
فاصله اي که بايد بين خوردن غذا و آنتي بيوتيک وجود داشته باشد معمولا 2 تا 3 ساعت است. بعضي ها فاصله خوردن آنتي بيوتيک را 1
تا 2 ساعت قبل از غذا يا 2 تا 3 ساعت بعد از غذا در نظر مي گيرند که فاصله خوبي است و دقيقا با فيزيولوژي بدن تطابق دارد.
خيلي کم پيش مي آيد که پزشکان به بيماران شان توصيه کنند که داروهاي تجويزشده را با مواد غذايي خاصي بخورند يا نخورند. چه
توصيه اي به پزشکان و بيماران شان داريد؟
همان طور که مي دانيد روزبه روز آنتي بيوتيک هاي جديدي وارد بازار مي شود و اين نشان دهنده مقاومت ميکروب ها نسبت به آنتي
بيوتيک هاي قبلي است. گاهي اين مقاومت به دليل مصرف نابه جا و ناکافي آنتي بيوتيک يا مصرف خودسرانه و بدون نظر پزشک ايجاد شده
است.
وقتي آنتي بيوتيک هاي جديدي وارد بازار مي شود بحث تداخل شان با غذا نيز جديد است و چه بسا اطلاعات مربوط به آن موجود يا در
دسترس نباشد. به همين دليل از بيماران مي خواهم که اطلاعات لازم را از پزشک شان بپرسند
فرستنده: مريم خرد