اولين هاي سينماي ايران
نخستين فيلم
فيلم “ طوفان زندگي ”محصول مشترك ميترا فيلم ، كارگردان : علي دريا بيگي ، نويسنده فيلمنامه : دكتر ضيائي ( بر اساس داستاني فروز
و فرزانه نوشته ي از نظام وفا ) ، فيلمبردار : دكتر اسماعيل كوشان ، موسيقي با آهنگ هايي از درويش خان ، عليقلي وزيري ، روح اله
خالقي ، تدوينگر : دكتر كوشان، صدا بردار : مهندس مهدي انصاري ،چاپ : مهندس جوادي پور ، بازيگران : فرهاد معتمدي ، اينا اوشيد
، مهر اقدس خواجه نوري ، رضا كيائي ، ناصر طائفي ، نيكتاج صبري ، زينت مودب ، شوكت علو ( ژاله ) ، رقيه چهره آزاد ، اسداله
آموزش ، فرامرز ربديا ، احمد علي صدري اعلم دانائي ، حشمت اله فلاحي .
فيلم 35 ميلي متري ، سياه و سفيد و 90 دقيقه بوده است .
نخستين فيلم مستند
نخستين فيلم مستند در تاريخ سينماي ايران فيلمبرداري ميرزا ابراهيمخان عكاسباشي از مراسم روز جشن گل شهر اوستاند بلژيک است. اما
اولين فيلمهايي مستندي كه در سينماها به نمايش در آمدند مسابقه فوتباليستهاي ايران و شوروي در ترکيه بود.
اولين فيلم مستند جنگي
“ خرمشهر ، شهر خون ، شهر عشق ”محمود بهادري است فيلم “ شقايق سوزان ”ساخته شفتي با داشتن موضوعي مردمي ، يكي از
قدمهاي اوليه است در جهت درست سينماي مستند؛ اما بدعت در سينماي مستند ايران را هژير داريوش ، منوچهر طياب ، احمد فاروقي ،
كامران شير دل با ساخت گود مقدس ( اريوش ) ، ريتم ( طياب ) ، بوم سيمين ( شير دل ) بنا نهادند .
اولين آنونس سينماي ايران
اولين فيلم آگهي براي فيلم “ دختري از شيراز ”در سال 1333 توسط ساموئل خاچيكيان ساخته شد . آنونس “ دختري از شيراز ”با صحنه
ي پر تحركي از فيلم آغاز مي شد و بعد با صحنه ي آرامي ادامه مي يافت و سرانجام پس از معرفي بازيگران با صحنه ي پر تحرك
ديگري به پايان مي رسيد . الگوئي كه بعدها مورد استفاده آنونس سازان قرار گرفت .
اولين مدرسه آرتسيتي
اولين دوره مدرسه ي هنرپيشگي در بيستم ارديبهشت 1309 ، با ثبت نام بالغ بر سيصد نفر شروع شد هر چند اين دوره را فقط دوازده
نفر به پايان رسانيدند . كلاسها در زمينه هاي ، موسيقي ، بازيگري . ورزش ، فيلمبرداري ، ژيمناستيك و رقص و … ايجاد شد . آقايان :
حسن خان مينوئي ، احمد خان دهقان ، محمدعلي خان قطبي ، اميرخان ارجمند ، منوچهر خان هوشي ، حسين خان نوري ، غلامعلي خان
سهرابي ، فارغ التحصيل دوره نخست اند .
مدرسه آرتسيتي سينما عناوين ديگري هم داشتند : پرورشگاه آرتيستي سينما و ورزشگاه آرتيستي سينما . اين مدرسه دو دوره به تربيت
شاگرد مشغول بود .
اولين كارگردان
آوانس اوهانيانس يا اوهانيان در سال 1279 در عشق اباد تركمنستان ( جزء استان خراسان فعلي بوده ) متولد شد او در سال 1308 فيلم
آبي و رابي را ساخت . اوهانيان در سال 1340 در گذشت .
اولين فيلم
آبي و رابي در سال 1309 به كارگرداني اوانس اوهانيان ساخته شد ، تهيه كننده آن ، ساكوارليذره فيلمبردار : خان بابا خان معتضدي ،
فيلمنامه : اوانس اوهانيان ، هنرپيشگان : محمد خان ضرابي ، غلامعلي خان سهرابي فرد ، محمد علي قطبي ، امير ارجمند ، ابوالقاسم
آشتي ، سيرانوش ، احمد دهقان ، فيلم 35 ميليمتري ، سياه و سفيد و صامت بوده ، فيلم در مورد ماجراهاي خنده آور دو مرد بلند وكوتاه
در موقعيت هاي مختلف است .
“ خرمشهر ، شهر خون ، شهر عشق ”محمود بهادري است فيلم “ شقايق سوزان ”ساخته شفتي با داشتن موضوعي مردمي ، يكي از
قدمهاي اوليه است در جهت درست سينماي مستند؛ اما بدعت در سينماي مستند ايران را هژير داريوش ، منوچهر طياب ، احمد فاروقي ،
كامران شير دل با ساخت گود مقدس ( اريوش ) ، ريتم ( طياب ) ، بوم سيمين ( شير دل ) بنا نهادند .
اولين فيلم ناطق
فيلم دختر لر ، محصول استوديو امپريال فيلم ( بمبئي ) ، كاگردان فني و تهيه كننده : اردشير ايراني ، فيلمنامه و كارگردان هنري :
عبدالحسين سپنتا ، فيلمبردار : رستم ايراني و ادي ايراني ، هنرپيشگان ، روح انگيز كرماني ( سامي نژاد ) ، عبدالحسين سپنتا ، هادي و
سهراب پوري فيلم 35 ميليمتري سياه و سفيد بوده است ، جعفر و گلنار بر اثر علاقه اي كه بهم پيدا مي كنند : كمك مي كنند تا شرارت از
يك منطقه خاتمه يابد ، تهه فيلم 7 ماه طول كشيد و در دري ماه 1312 در و سينماي ماياك و سپه به روي پرده آمد . اين فيلم در هند
فيلمبرداري شد .
اولين فيلم رنگي
در سال 1332 در قطع 16 ميليمتر فيلم گرداب به كارگرداني و نويسندگي حسن خردمند و بازيگر اول ، ناصر ملك مطيعي به بازار
عرضه شد . گرداب را هوشنگ محبوبيان در پارس فيلم تهيه كرد و بازيگران ديگر عبارت بودند تز مهين ديهيم ، هوشنگ بهشتي ، زينت
نوري ، عبداله بقائي ، احمد قدكچيان ، منوچهر شفيعي ( خواننده فيلم و بازيگر ) و علي كيائي .
گرداب با دوربين اوريكون فيلمبرداري شد .
اولين سالن سينما در شهرستان ها
تبريز : 1279 ، سينما سولي توسط كاتوليك ها در تبريز تاسيس شد اما بدليل عدم دسترسي به فيلم هاي جديد 1295 تعطيل شد . بعدها
اميل سوركف و آرنولد ژاكوبسون كه از متمولين روسيه يودند و بعد از تغيير رژيم روسيه راهي ايران شدند سينما ماياك ( ديده بان )
{مهرابي } ايران { اميد } را تاسيس كرد .
مشهد : 1290 ؛ تالاري متعلق به اوگانف در كوچه ي ارك ، محل ثبت اسناد ، توسط موسي خان اعتبار السلطنه جهت اجراي نمايش داير
شد .
رشت : 1301 به همت ميرزا حسين خان جودت ، در انجمن فرهنگ داير شد .
بعدها گريشا ساكوارليذره كه مهاجر روس بوده در 1303 سينما ماياك را پشت شهرباني تاسيس كرد .
شيراز : 1305 ، سالن سينما پارس در خيابان داريوش افتتاح شد .
آبادان : ايشان در سال 1287 با سينماي سيار انگليسها آشنا بودند اما در دهه ي 1300 شركت نفت ايران و انگليس سينما تاج را تاسيس
مي كنند .
بوشهر : در دهه 1300 حاجي يحيي شيرازي فيروزي با كمك علي وكيلي سالني در كوي كوتي تاسيس كرد .
يزد : هرمز ديارشه بندري ، گلشن و نوشيروان مهرباني در سال 1316 سينما ايران را تاسيس كردند .
قزوين : به همت استاد برزو در دهه 1310 سينما ايران تاسيس شد .
اهواز : سينماي سيار شركت نفت در باغ معين و گاراژ كارون بود اما 1318 رحيم حساميان ، جنب باغ ملي ، سينماي دائمي ميهن را
تاسيس كرد .