هوخشتره شاه ماد
نام هووخشتره به صورتهاي کياکسار ، کياکزار ، کواکسارس و سياکزار نيز ظبط شده است ، وي پسر خشثريت بوده است .آغاز سلطنت رسمي
هوخشتره پس از سال 625 قبل از ميلاد بوده است ، هوخشتره در همين سال به کين خواهي پدرش از آشور به آنجا تاخت اما مورد مقاومت
سکاها به فرماندهي ماديس که متحد آشور بودند ، واقع گرديد ، سرانجام روزي هوخشتره و گروهي از مادها جمع زيادي از سکاها را به
ميهماني دعوت کردند و چون همه را مست کردند ، همه ايشان را به قتل رساندند ، و بدينگونه مادها توانستند قدرت از دست رفته خود را باز
يابند ، به روايت هرودوت هوخشتره توانست سپاه را بر اساس نوع اسلحه به گروه هااي نيزه دار ، کماندار و سواره نظام تقسيم کند ، همين
نظام بخشيدن به لشکريان توانست در جنگهاي آينده ، کمک بزرگ و تعيين کننده اي براي او باشد آشور بانيپال حدود سال 625 ق . م
درگذشت ؛ در ايام فرمانروايي جانشين او ساراکس ؛ بنوپلسنر ؛ جاکم بابل سربر افراشته و خود را شاه خواند . وي نخست عليه مهاجمان
ناشناخته اي که از دهانه هاي دجله و فرات مي آمدند لشکر کسيد ؛ ولي بعلت ناتواني بعدها مادي ها را به ياري خويش طلبيد و در نتيجه
هوخشتره به او پيوست .
نينوا در محاصره افتاد و هنگامي که پادشاه آشور مقاومت را بيهوده ديد ؛ خرمني از آتش برافروخت ؛ خود و خانواده اش را در آن افکند و به
هلاکت رساند . در نتيجه در سال 606 پيش از ميلاد پايتخت آشور به اشغال سپاهيان دشمن در آمد و با خاک يکسان گرديد و چنانکه از لوح
استوانه بنونيد پلسر ؛ حاکم بابل بر مي آيد ديگر شهر ها و معابدي که پلسر را ياري نکرده بودند به سرنوشت پايتخت آشور گرفتار آمدند . از
اين تاريخ مادها بر بخش بزرگي از آسياي غربي فرمانروايي يافتند . بنوکد نصر ( بخت النصر ) پسر و جانشين بنويد پلسر ؛ عقد اتحادي با آنها
منعقد کرد و با ؛؛ آمي تيس ؛؛ دختر هوخشتره ازدواج کرد ؛ در حاليکه بابليان دشت ها را در تصرف خويش داشتند . مادها نيز از فرصت
استفاده نموده تمامي سرزمين ايران را به تصرف خود در آورده و بتدريج از يکطرف به ارمنستان و از طرف ديگر تا مرکز آسياي صغيريعني
کاپادوکيه پيش رفتند . فتح تمامي اين مناطق براي مادها آسان تر بود ؛ زيرا کيمري ها ( سيمري ها )و اسکيتها ( سکاها )تمامي بلاد آباد و
مناطق مذکور را غارت و ويران کرده بودند و پيش از آمدن مادها مناطق فوق چنان دستخوش هرج و مرج و بي نظمي شده بود که قدرت
ايستادن در برابر مهاجمان خارجي را نداشت .
پيشروي مادها در کنار رود هاليس ( قزل ايرماق کنوني )که خود را با مملکت جنگجو و قدرتمند ليدي رودررو ديدند متوقف کرديد . پادشاه
ليدي در آن زمان آلياتس نام داشت که از پادشاهان مقتدر آن زمان بشمار مي رفت . البته جنگ ميان ليدي و ماد شش سال طول کشيد . و در
اين مدت هيچ يک از طرفين بر ديگري پيروزي نيافت . در سال هفتم ؛ کسوفي پديد آمد که گويند تالس ميلتس فيلسوف يوناني آن را پيشگويي
کرده بود ( 585 ق . م ) طرفين از اين کسوف ترسيدند و دست از جنگ کشيدند و پس از گفتگويي چند و ميانجي گري پادشاه بابل بين دو
طرف صلح برقرار شد و رودخانه هاليس ؛ مرز بين دو دولت تعيين شد . يکسال بعد از انعقاد قرارداد با دولت ليدي هوخشتره در گذشت
( 584 ق . م )او مي بايست شخصيتي پر توان و قدرتمند و همچنين سازماندهي برجسته بوده باشد ؛ زيرا ماد را که مغلوب آشوريان و سکاها
بود ؛ به چنان پايگاهي رساند که بر هر دو دست يافته ؛ سکاها را از قلمرو خود بيرون و نينوا را فتح کرد و نيمي از آسياي صغير را به
تصرف خود در آورد هرودوت مي گويد که هوخشتره ؛ هسته هاي جداگانه اي از تير اندازان و سواران را که در گذشته همه با هم مي جنگيدند
تشکيل داد . هوخشتره در سال 585 قبل از ميلاد پس از صلح با ليدي درگذشت .
