کمال الدين ابوالعطا محمود مرشدي کرماني مشهور به نخلبند شعراي ايران از عارفان و شاعران قرن هشتم هجري است وي در
سال 669 - 689 هجري - در کرمان به دنيا آمد. در سنين جواني سفر هاي طولاني خود را به حجاز و شام ف بيت المقدس ، عراق ،
مصر و شيراز شروع کرد و مدتي در بغدا اقامت کرد . در سال 736 به ايران بازگشت . به اصفهان رفت . بعد از چندي به کرمان و سس
به شيراز رفت و تحت حمايت خاندان اينجو روزگار ميگذرانيد .
ممدوحان خواجو :
سلطان ابوسعيد بهاددر و وزيرش غياث الدين محمد . وي مثنوي هماي و همايون را به نام اين دو نفر سروده است
جلال الدين شاه مسعود اينجور و برادرش شاه شيخ ابو اسحق اينجو
پسر خواجه رشيد الدين فضل الله ، از دوستداران دانش و شعر و ادب
خواجه علاوه بر مدح شاه شيخ ابواسحق ، در عين حال رقيب او امير مبارزالدين را نيز ستايش مي کرد
خولجه بها الدين محمود يزدي از وزراي آل مظفر
خواجه با وجود آنکه منسوب به فرقه مرشديه بود ولي به علا< الدوله ارادت بسيار داشت و مدتي مقيم خانقاء وي بود
در ميان معاصران خواجو حافظ از همه برجسته تر است ، البته علي رغم تاثير خواجو بر شعر حافظ هيچ گاه نميتوان وي را برتر از حافظ
قلمداد کرد . در غزلسرايي پيرو سعدي بوده ، در قصيده و مثنوي نيز پيرو فردوسي و سنايي . به طور کلي خواجو شاعر نو آوري نبوده
بلکه توانسته به طرز استادانه اي از شاعران روزگار پيشين خود تقليد کند
بيشتر موضوع هاي شعري را ميتوان در اشعار خواجو پيدا کرد . از نعت و ستايش امامان و بزرگان دين ، پند و اندرز مضامين عرفاني تا
موضوع هاي عاشقانه و شوخي و ظنز و انتقاد
از علوم مختلف مانند ستاره شناسي و رياضي و ديگر علوم روزگار خويش مطلع بوده .
وفات خواجو به سال 728 - 750 هجري - بوده و در شيراز مدفون است
آثار :
ديوان اشعار : شامل قصايد و غزليات ، رباعيات و ترجيعاتا بوده و به دوقسمت صنايع الکمال و بدايع الجمال تقسيم شده است که در
صنايع الکمال قصيده هايي در نعت امير المومنين علي آمده است
مجموعه اي از اشعار به نام مفاتي القلوب و مصابيح القلوب به نام امير مبارزالدين
شش مثنوي : به پيروي از مثنوي هاي نظامي و فردوسي و سنايي دارد
سام نامه : به تقليد از شاهنامه فردوسي و موضوع آن ماجراهاي عشقي و شرح جنگ هاي سام نريمان است
گل و نوروز : به تقليد از خسرو و شيرين نظامي درباره عشق شاهزاده ايراني به نام نوروز با گل دختر پاداه روم است . سرانجام اين عشق
وصال است و حاصل پيوند نوروز و گا قباد است که به جاي پدر بر تخت سلطنت مينشيند
روضة الانوار : مانند مخزن الاسرار نظامي سروده است . در بيست مقاله و در هر مقاله از اخلاق و عرفان سخن گفته است
هماي و همايون : داستان عشق همايون با هماي دختر فغفور چين
کمال نامه : منظومه اي عرفاني است در دوازده باب بر وزن سير العباد سنايي
گوهر نامه : درباره ي موضوعات عرفاني و صوفيانه به نام امير مبارزالدين در 2022 بيت سروده است
آثار منثور :
رساله ي الباديه : مناظره نمد و بوريا
رساله ي سبع المثاني : مناظهره شمشير و قلم
رساله ي مناظره شمس و سحاب
باز عزم شراب خواهم کرد ساز چنگ و رباب خواهم کرد
آتش دل چو آب کارم برد چاره‌ي کار آب خواهم کرد
جامه در پيش پير باده فروش رهن جام شراب خواهم کرد
از براي معاشران صبوح دل پرخون کباب خواهم کرد
با بتان اتصال خواهم جست وز خرد اجتناب خواهم کرد
بسکه از ديده سيل خواهم راند خانه‌ي دل خراب خواهم کرد
تا دم صبح دوست خواهم خواند دعوت آفتاب خواهم کرد
بجز از باده خوردن و خفتن توبه از خورد و خواب خواهم کرد
همچو خواجو ز خاک ميخانه آبرو اکتساب خواهم کرد
به طراري زلفم از ره مرو بدين ريسمان باز درچه مرو
پاي مبين، پايه طاووس بين جيفه مبين، کرکس کاووس بين
پاي ملخ پر بود از دست مور دجله بود قطره‌اي از چشم کور
تاج کيان بين که کيان مي‌نهند جاي کيان را به کيان مي‌دهند
چون تو نباشي ز سپه باخبر جرم سپه از تو بود سر به سر
خانه ناکرده نبايد فروخت شمع نياورده نداننش سوخت
خواجو ز سفرعزم وطن کرد وليکن مرغي که برون شد ز قفس باز نيايد
خون دل از ساغر جان کرده نوش حلقه شده بر در دردي فروش
خيز خواجو که گل از غنچه برون مي‌آيد بلبلي چون تو کنون حيف بود در قفسي
در ره تحقيق چه کودک چه پير بر در توفيق چه دربان چه مير
در نظرش تير سپر بفکند وز فزعش کوه کمر بفکند
